Of er vodden gingen van komen was geen vraag, de enige vraag was wanneer. Toen het Catalaanse parlement er op burleske wijze doordrukte dat er een referendum kwam, was er geen terugweg. Een referendum dat al jaren een twist vormt tussen Catalonië en de centrale regering.

De centrale regering hanteert de grondwet waar inderdaad een referendum in Spanje niet is voorzien en wees daar ettelijke malen op: Een referendum is ongrondwettelijk, klonk het telkenmale.

Toch meent de Catalaanse regering tegen alle wetten in, dat het recht haar toekomt wel een referendum te houden en stemde die ter goedkeuring twee weken terug. Zonder aanwezigheid van de oppositie die het halfrond verliet. Met een verdeeld Catalonië als gevolg. Want bij peilingen en niet bindende raadplegingen bungelde de uitslag steevast rond net niet voor onafhankelijkheid. Voor deze stemming was al in stilte de voorbereiding volop aan de gang. Drukkerijen drukten in het geheim stembiljetten. Liefst 10 miljoen bleek gisteren op een bevolking van 7,5 miljoen. Waar de urnen zich bevinden is vooralsnog onduidelijk. Verkiezingsmateriaal werd ook in alle stilte gedrukt.

Dezelfde avond na het jammerlijke vertoon van het Catalaanse parlement schoot de nationale regering meteen in actie. Invallen in drukkerijen en plaatsen waar mogelijks materiaal zich kon bevinden. Illegaal materiaal zoals nu de grondwet in elkaar steekt.

Een politiek probleem vergt in een democratie politieke oplossingen. Iets wat beide kampen blijkbaar totaal uit het oog verloren. Bij al dit getouwtrek en geruzie kwam er nog een aanslag even tussendoor de pret verstoren. Ja, het was erg, afschuwelijk en wreed. Toch was er twee dagen nadien tijdens een herdenkingsmars alweer bonje. Alle schaamte voorbij werd een herdenkingsmars gebruikt om op slinkse wijze zich plots heel duidelijk tussen de mars te wringen en wereldwijd in beeld te komen met vlaggezwaai. de koning werd uitgejouwd, President Rajoy aan zijn zijde. Dat er 15 mensen aan gort gereden werden en een honderdtal gewonden nog hun wonden lagen te likken in ziekenhuizen werd vergeten. De twee op elkaar afstormende treinen hadden geen tijd voor geneuzel bleek.

Dat protest in sommige gevallen verandering ten goede heeft gebracht in de geschiedenis leidt geen twijfel. Maar die mars was een herdenkingsmars voor de aanslag. Daar had geen van beide kampen wat te zoeken. Net zoals je niet gaat tennissen in een zwembad.

De bom ontplofte eergisteren toen de centrale regering op verschillende hoofdkantoren van de Catalaanse overheid binnenviel en 14 hoge functionarissen arresteerde. Het is en blijft ongrondwettelijk was de verklaring. En Spanje is nog steeds een democratie. En daar wringt voor sommigen de schoen. In een democratie kan je inderdaad je hart opvreten van woede, maar moet je toegeven aan een op democratische wijze verkozen meerderheid. Wat nu gebeurt is dus een ondemocratische actie.

Op de straten, scholen en publieke plaatsen is er geen plek meer tot dialoog. Hij of zij die iets anders ziet dan onafhankelijkheid waagt het niet snel zijn mond open te doen (Verdeeld volk, remember?).

Ook moet er genuanceerd wat dit referendum betreft. Er is een groep die de mening toegedaan is dat een referendum moet kunnen maar daarom niet “SI” zal stemmen. En er is een radicalere groep die als enige uitslag onafhankelijkheid kan aanvaarden. En dat is de gevaarlijkste groep. Want stel dat op legitieme wijze een referendum kan gehouden worden en de uitslag is niet de verwachte, zal zij zich op democratische wijze gedragen? Want wat nu gebeurt, hoe heus of onheus het men kan vinden, is ondemocratisch en wordt gerespecteerd noch aanvaard.

Die groep strooit nu al met pamfletten rond waar burgemeesters met naam en foto op staan. Burgemeesters die niet de scholen en gebouwen ter beschikking stellen voor het referendum. Wat hun trouwens uitdrukkelijk verboden is door de nationale overheid. Dergelijke praktijken doen mij denken aan vervlogen donkere tijden, waar ook democratie wegbrokkelde.

Ondertussen zijn zeven van de veertien gearresteerde functionarissen op vrije voeten. Waarom die arrestaties? Heel simpel: Ze werkten mee aan strafbare feiten en gebruikten gemeenschapsgeld om het onwettelijke referendum te organiseren.

En nu is er een patstelling. De nationale regering rolde de spierballen, de Catalaanse regering gaat door. Weinig keuze heeft ze nu nog. The point of no return is overschreden.

Wordt vervolgd

Tom